Dünya genelinde gerek nüfus artışı gerekse sanayi gelişimi nedeniyle ciddi oranlarda artan bir enerji ve özellikle elektrik talebi vardır. Halihazırda, bazı ülkelerde kişi başına elektrik tüketimi halen OECD ve AB ortalamalarının oldukça altında olmasına karşın bu oranın artış hızı çok yüksektir.
Yenidünya düzeninde “yenilebilir enerji” kavramı işte tam bu noktada devreye girmiş olup, yenilebilir enerji kaynakları ile enerji üretiminde dışa bağımlığı azaltmak, hava kirliliği ve özellikle çevrenin korunmasına katkı sağlamak ve istihdamın da artmasına olanak yaratmak adına Dünya ülkelerinde ve Avrupa Birliğinin organlarında bu alana duyarlılık da oldukça artış görülmüştür.
Nitekim,Avrupa Yeşil Mutabakatı kapsamında yenilenebilir enerji, temiz enerji geçişinin bir ayağı oluşu ve AB (Avrupa Birliği)’nin enerji karışımında yenilenebilir enerji payını artırma konusundaki hırs düzeyi birtakım Enerji Direktiflerinin de karşılıklı kabul ile yasal zeminde yer almasını sağlamıştır.
Almanya’nın 1991 yılında yenilenebilir enerji kaynakları için ilk besleme tarifesini uygulamaya koyduğu andan AB Konseyinin 9 Ekim 2023 tarihinde, AB’nin toplam enerji tüketiminde yenilenebilir enerjinin payını 2030 yılına kadar %42.5’e çıkaran yeni Yenilenebilir Enerji Direktifini (REDIII) kabul edene kadar süreçte oldukça yol kat edilmiştir.
Avrupa Konseyi tarafından geçtiğimiz yıl kabul edilen Yenilenebilir Enerji Direktifi (RED III) kapsamında ulaştırma, sanayi, binalar, bölgesel ısıtma ve soğutma alanlarında iddialı sektörel yenilenebilir enerji hedeflerine yer verilecek olup, özellikleyenilenebilir enerjilerin yaygınlaştırılması “öncelikli kamu yararı” kabul edilerek, yenilenebilir enerji projelerine ilişkin izin süreçleri hızlandırılacaktır. Bununla birlikte, Üye ülkeler, yenilenebilir enerji projelerinin basitleştirilmiş ve daha hızlı izin süreçlerine tabi olacağı “yenilenebilir enerji hızlandırma alanları” belirleyeceklerdir.
Yenilenebilir Enerji Direktifi (RED III) aynı zamanda Avrupa Komisyonu’nun Fit for 55 iklim mevzuat paketinin temel unsurlarını oluşturmaktadır. Bununla birlikte, Yenilenebilir Enerji Direktifinin (RED III) revizyonu, yenilenebilir enerjinin AB’nin genel enerji tüketimindeki payını 2030 yılına kadar %42,5’e çıkarmakta ve %45’e ulaşmak için ek %2,5 göstergesel üst sınır koymaktadır. Her AB Üye Devletinin bu ortak hedefe katkıda bulunması gerekmektedir.
Anılan direktifin ana hedefleri arasında endüstrinin yenilenebilir enerji kullanımını yıllık %1,6 oranında artırması, ek olarak, endüstride kullanılan hidrojenin %42’si 2030 yılına kadar biyolojik olmayan kökenli yenilenebilir yakıtlardan (RFNBO) ve %60’ı 2035 yılına kadar gelmesi yer almaktadır.
Ulaştırma sektöründe ise AB Üye Devletleri, 2030 yılına kadar yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımından kaynaklanan sera gazı yoğunluğunun %14,5 oranında azaltılması yönünde bağlayıcı bir hedef veya 2030 yılına kadar ulaştırma sektöründeki enerjinin nihai tüketiminde yenilenebilir enerjinin bağlayıcı payının en az %29 olması arasında seçim yapabilirler.
Bununla birlikte, binalarda 2030 yılında yenilenebilir enerji payının en az yüzde 49 olması yönünde gösterge hedefi bulunmaktadır.
Avrupa Birliğine üye devletlerin yenilebilir enerji konusundaki güncel durumlarına bakıldığında, dünyanın en eski Hidroelektrik projelerinden biri ve 1895 yılında Hırvatistan’ın Sibenik kasabası yakınlarında inşa edi len Avrupa’nın ilk Hidroelektrik santrali Hırvat enerji stratejisinin temeli bugün Hırvatistan’ın elektrik üretiminin yarısından fazlasını oluşturmaktadır.
Yine Fransa Temmuz 2015’te 2030 yılına kadar ulusal elektrik üretiminin %40’ının yenilenebilir kaynaklardan gelmesini gerektiren zorunlu bir yenilenebilir enerji hedefi içeren kapsamlı bir enerji ve iklim yasası çıkarmış ve bu yasa ile birlikte 2016 yılında yenilenebilir elektrik, Fransa’nın toplam iç elektrik tüketiminin %19,6’sını oluşturmuş olup, bunun %12,2’si hidroelektrikten, %4,3’ü rüzgar enerjisinden, %1,7’si güneş enerjisinden ve %1,4’ü biyoenerjiden sağlanmaktadır.
Bir diğer ülke Almanya da 2021 yılında üretilen net elektriğin yaklaşık %51’i yenilenebilir kaynaklardan elde edilmiş olup, Nisan 2023’te Almanya son üç nükleer reaktörünü kapatarak [2] nükleer enerji üretimini tamamen durdurmuştur.
İtalya, 2014 yılında elektrik enerjisi tüketiminin %38,2’si yenilenebilir kaynaklardan elde etmiş olup, ülkenin toplam enerji tüketiminin %16,2’sini (2005 yılında %5,3) oluşturmuştur. Güneş enerjisi üretimi, 2014 yılında ülkedeki toplam elektrik tüketiminin yaklaşık %9’unu oluşturarak İtalya’yı dünyada güneş enerjisinen en fazla katkı sağlayan ülke haline getirmiştir.
Ocak 2014’te Portekiz’in aylık ihtiyaç duyduğu elektrik tüketiminin %91’i yenilenebilir kaynaklardan üretilirken, İspanya’nın bir bütün olarak 2010 yılına kadar elektrik ihtiyacının %30’unu yenilenebilir enerji kaynaklarından üretme hedefi var olmakla birlikte bu miktarın yarısı rüzgar enerjisinden gelmektedir. İspanya, 2006 yılında toplam elektrik talebinin %20’si yenilenebilir enerji kaynaklarıyla üretilirken, Ocak 2009’da yenilenebilir enerji kaynaklarıyla üretilen toplam elektrik talebi %34,8’e ulaşmıştır.
Norveç, yeni verilere göre dünyada yenilenebilir enerji payının en yüksek olduğu ülkedir. Bir diğeren yüksek yenilenebilir enerji kaynağına sahip olan Brezilya, biyoyakıt ve atık enerjide liderdir. Bu kaynaklar, toplam enerji arzının yüzde 32’sini oluşturmaktadır.
Bu ülkeler, yenilenebilir enerjiye yönelik stratejik politikalar ve yatırımlarla sürdürülebilir bir gelecek için öncülük etmekle kalmayıp, enerji üretimindeki bu dönüşüm, küresel çapta çevresel etkileri azaltma yolunda önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir.
Bilinmelidir ki, geleceğin enerji kaynakları yenilebilir enerji ve stratejilerine bağlı olarak gelişecek ve tüm dünya ülkelerini bu güzel yapıya dahil ederek, çevre ve iklim bilincinin gelişmesine de katkı sunacaktır.
Yararlanılan Kaynaklar
Renewable Energy Directive; https://energy.ec.europa.eu/topics/renewable-energy/renewable-energy-directive-targets-and-rules/renewable-energy-directive_en