“Offshore” İngilizce kökenli bir kelime olup, “kıyıdan uzak” veya “açık deniz” anlamına gelir. Ancak, kullanım alanına göre farklı anlamlar kazanabilir:
- Coğrafi Anlamda: Bir ülkenin kıyısından uzak bölgelerde veya açık denizlerde bulunan yerleri ifade eder.
Örneğin: “Offshoredrilling” (açık deniz sondajı) petrol ve doğal gaz çıkarmak için denizlerde yapılan sondaj faaliyetleridir.
- Ekonomik ve Finansal Anlamda: Bir ülkenin vergi düzenlemelerinin dışında, genellikle daha düşük vergi oranlarına sahip bölgelerde yapılan finansal faaliyetleri ifade eder.
Örneğin: “Offshore bankacılık” bir kişinin kendi ülkesi dışında, vergi avantajı sunan bölgelerde banka hesabı açmasıdır.
Bu nedenle “offshore” terimi, deniz aşırı ya da yurt dışı faaliyetler gibi anlamlarda kullanılır. Bu hafta yenilebilir enerji sektöründe son dönemlerde oldukça dikkat çeken ve gelecekte çok konuşulacak “offshore” diğer bir ifade ile “deniz üstü rüzgar enerjisi” ne yönelik gerek Türkiye’de gerekse İngiltere’deki mevcut çalışmalara değinmek isterim.
Türkiye’nin, yenilenebilir enerji potansiyeli açısından oldukça güçlü bir konumda olduğu dikkate alındığında “offshore rüzgar enerjisi” açısından henüz gelişme aşamasında olduğu söylenebilir. Bu noktada, Türkiye’de offshore (deniz üstü) rüzgar enerjisi projeleri üzerine çalışmalar uzun süredir gündemdedir. Türkiye, coğrafi konumu ve denizlerdeki rüzgar potansiyeli sayesinde bu alanda önemli bir potansiyele sahiptir. Özellikle Ege Denizi, Marmara Denizi ve kısmen Karadeniz, “offshore rüzgar enerjisi” için uygun alanlar olarak öne çıkmaktadır.
Türkiye’deki “Offshore Rüzgar Enerjisi” çalışmalarına potansiyel alanlar olarak nitelendirilecek denizleri;
- Ege Denizi: Güçlü ve sürekli rüzgar alan bir bölge olması nedeniyle ön plandadır.
- Marmara Denizi: Kıyıya yakın ve enerji talebinin yoğun olduğu İstanbul, Kocaeli gibi şehirlere yakınlığı avantaj sağlar.
- Karadeniz: Daha az çalışılmış bir bölge olmasına rağmen, özellikle Zonguldak ve Sinop çevresi potansiyel taşır.
Diğer yandan, Türkiye’de “offshore rüzgar enerjisi” ne yönelik mevcut projeler ve planlamalara bakıldığında, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın, offshore rüzgar enerjisi yatırımları için teşvik mekanizmaları üzerinde çalıştığı görülmektedir. Yine, Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları (YEKA) projeleri kapsamında da “offshore rüzgar enerjisi” yatırımlarının hızlanması hedeflenmektedir. Bununla birlikte, Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi, bu alanda aktif çalışmalar yürütmektedir. Henüz büyük ölçekli bir “offshore rüzgar çiftliği” kurulmamış olsa da proje geliştirme süreçleri devam etmektedir.
Mevcut hedefler ve çalışmalar doğrultusunda Türkiye’nin artan enerji talebinin karşılanması, fosil yakıt bağımlılığını azaltarak enerji arzında çeşitlilik sağlanması, yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarını daha etkin kullanımının ön plana alınması gibi olumlu sonuçların alınması beklenmektedir.
Geçtiğimiz Kasım ayında Dünya Bankası Grubu, bugün Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile işbirliği içerisinde Türkiye’de başarılı bir denizüstü rüzgar enerjisi sektörünün oluşturulması için geleceğe dönük izlenebilecek süreci ortaya koyan yeni bir yol haritasının tanıtımını yapmıştır.
Türkiye, 2035 yılına kadar denizüstü rüzgar enerjisi için 5 GW’lık bir kurulu kapasite oluşturma hedefi belirlemiştir. Yol haritası, Türkiye’nin gelecekteki enerji taleplerini ve sürdürülebilirlik hedeflerini karşılamasına yardımcı olacak yeni bir sektör inşa etme amacına ulaşmasına yardımcı olacak kapsamlı bir dizi öneri sunmaktadır.
Elbette, her projenin başlangıçta kendi içinde zorlukları da mevcuttur. “Yüksek başlangıç maliyetleri”, “Teknolojik altyapı ve uzmanlık gereksinimi” ve “Deniz ekosistemine olası etkiler ve çevresel izin süreçleri” v.b. bazı konu başlıkları zorlukları da beraberinde getirecektir.
Türkiye’nin offshore rüzgar enerjisi potansiyeli oldukça yüksek olsa da, bu alanda somut adımların atılması için hem kamu hem de özel sektör yatırımlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu gelişmeler, enerji güvenliği ve yenilenebilir enerji hedefleri açısından büyük bir fırsat sunmaktadır.
Diğer yandan, Avrupa’nın yenilenebilir enerji liderlerinden biri olarak İngiltere’deki “offshore rüzgar enerjisi” hususuna yönelik çalışmalara bakıldığında dünya çapında önde gelen bir ülke konumunda olduğu söylenebilir.
İngiltere, 2024 itibarıyla dünyanın en büyük “offshore rüzgar kapasitesine” sahip ülkelerden biridir. North Sea (Kuzey Denizi) kıyılarında çok sayıda devasa offshore rüzgar çiftliği bulunmaktadır. İngiliz Hükümetin hedefi, 2030 yılına kadar 50 GW offshore rüzgar kapasitesine ulaşmaktır. Bu noktada, İngiltere hükümeti, yenilenebilir enerjiye yönelik yatırımları teşvik etmek için düşük karbonlu enerji destek mekanizmaları, karbon piyasası ve sübvansiyonlar sunmaktadır.
Hükümetin Birleşik Krallık’ın açık deniz rüzgar kapasitesini genişletme taahhüdü yenilenebilir enerji ticaret birliği “Renewable UK” tarafından memnuniyetle karşıalnmış olup, hükümetin 2030 hedefine ulaşabilmesi için ele alması gereken birkaç zorluk olduğunu savunmuştur. “Renewable UK”, hükümetin yeni projelerin daha hızlı geliştirilmesini sağlamak için planlama sistemini yeniden düzenlemesini önermiştir.
Bununla birlikte, offshore rüzfar enerjisine yönelik farkındalık çalışmaları kapsamında İngiltere’de “OffshoreWind Conference 2025” düzenlenecek olup, tedarik zinciri iyileştirme ve offshore rüzgar geliştirmenin dağıtımının önündeki temel engelleri ele almak için iki gün boyunca sektör liderlerini, hükümeti ve paydaşları bir araya getirecektir.
Sonuç olarak, offshore rüzgar enerjisi konusunda Türkiye ve İngiltere bazında geleceğe yönelik şu değerlendirmeler yapılabilir;
- Türkiye’nin offshorerüzgar ve güneş enerjisine yaptığı yatırımlar, enerji ithalatını azaltma, enerji güvenliğini artırma ve karbon emisyonlarını düşürme açısından stratejik öneme sahiptir. Bu alanda ilerleyen projelerin birkaç yıl içinde hayata geçirilmesi durumunda, Türkiye, bölgesel bir yenilenebilir enerji merkezi haline gelebilir.
- Özellikle Arap sermayesi gibi güçlü finansal kaynakların desteğiyle offshore rüzgar enerjisinde büyük ölçekli projeler hayata geçirilirse, Türkiye’nin enerji sektöründe dönüşüm yaşanabilir.
- Ancak bu süreçte, teknoloji transferi, yerli üretim ve çevresel etkilerin iyi yönetilmesi kritik önem taşımaktadır.
- Türkiye’nin offshore rüzgar enerjisi projeleri henüz başlangıç aşamasında olsa da, bu alandaki yatırımların önümüzdeki yıllarda hızlanması beklenmektedir. Bu projeler, yenilenebilir enerji kapasitesinin artırılması ve enerji ithalatının azaltılması açısından büyük önem taşımaktadır.
- İngiltere açısından bakıldığında ise offshore rüzgar enerisi konusunda zorlukların üstesinden gelmekle kalmadı, aynı zamanda son on yılda öncü olarak ortaya çıkmıştır.
- 2023, önemli kapasite kilometre taşlarına ulaşılması, yeni projelerin ilerlemesi ve İngiltere Hükümeti’nin uzun vadeli büyüme için iddialı planlarını kesinleştirmesiyle ivmenin devam ettiğini görmüştür.
- İngiltere açısından 2024 ve sonrasına bakılırsa, offshore enerjisinde artan uluslararası rekabette liderliği sürdüreceği görülmektedir.
| Yenilebilir Enerji | İngiltere | Türkiye |
| Offshore DenizÜstü Rüzgar Enerjisi | Birleşik Krallıkta 2023’ten 2024’e kadar olan yeni ve mevcut kapasite 6.6 GW gelişmiş bir altyapı bulunmaktadır. | Halihazırda kurulu kapasitesi olmamakla birlikte, mevcut projeler ile gelişme aşamasındadır. |
| Hedefler | 2030 yılına kadar 50 GW offshore rüzgar kapasitesine ulaşmayı hedeflemiştir. | 2035 yılına kadar offshore rüzgar enerjisi için 5 GW bir kurulu kapasite hedeflemiştir. |
| Yatırımlar |
2023 yılında önemli kapasite kilometre taşlarına ulaşılması, yeni projelerin ilerlemesi ve İngiltere Hükümeti’nin uzun vadeli büyüme için iddialı planlarını kesinleştirmesiyle ivmenin devam edeceği görülmektedir. |
YEKA projesi ve Arap Sermayesi ile güçlü finansal kaynakların desteğiyle offshore rüzgar enerjisinde büyük ölçekli projeler hayata geçirilmesi hedeflenmiştir. |
Yararlanılan Kaynaklar
https://dunyaenerji.org.tr/enerjide-yeni-teknoloji-turkiyede-offshore-ruzgar/
https://www.worldbank.org/tr/news/press-release/2024/11/07/offshore-wind
https://lordslibrary.parliament.uk/offshore-wind-energy
https://www.sciencedirect.com/topics/engineering/offshore-renewable-energy
OffshoreRenewableEnergyCatapult, “UK offshorewind 2023 round-upand 2024 outlook”, 21 December 2023.
https://www.scottishrenewables.com/events/242-offshore-wind-conference-2025
https://www.offshore-energy.biz/tickets-now-on-sale-for-offshore-energy-exhibition-conference-2024/
2005 yılında Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun olmuştur. Aynı yıl Çankaya Üniversitesi Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı-Anayasa Hukuku alanında yüksek lisans yapmıştır. 2011 yılına kadar Ulaştırma Bakanlığına bağlı Mesleki Eğitim Merkezlerinde ODY-ÜDY Eğitmeni olarak görev yapmış olup, yaklaşık 15 yıldır Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinde hukukçu olarak çalışmaktadır. TOBB’da ilk olarak Dış Ticaret ve Uluslararası Lojistik alanında çalışmalarda bulunmuş olup, 7 yıla yakın Birleşmiş Milletler temsilciliği yapmış olup şimdi TOBB Reel Sektör AR-GE ve Uygulama Daire Başkanlığında KOBİ Politikaları Müdürlüğünde uzman hukukçu olarak görev yapmaktadır.
Diğer yandan, Gazi Üniversitesi Kamu Hukuku-İdare Hukuku Ana Bilim Dalında idare hukuku kürsüsünde doktora tezini tamamlamaya çalışmaktadır. Türkiye’de YÖK tarafından kabul gören TOBB konulu tezin tamamlanmasından sonra bunu kitaplaştırmayı planlamaktadır.
Bununla birlikte, halihazırda 2023 yılından bu yana Türkiye’de özellikle enerji sektörü ile yenilebilir enerji konusunda kendini uluslararası alanda da kanıtlamış “DÜNDAR HUKUK” VE “DÜNDAR LEGAL SERVICE CONSULTANCY” de Londra bloğunda köşe yazısı yazmaktadır.